Nokkar staðreyndir um samkeppni og opið net
Á vef Gagnaveitu Reykjavíkur (GR) er nýleg grein með fyrirsögn sem byrjar á „Opið net Ljósleiðarans“. Fyrir þá sem vita hvað felst í skilgreiningu á „opnu neti“ er þetta einkennilegt val á fyrirsögn, rétt eins og sá kafli sem hún vísar til í greininni.
Staðreyndin er sú að GR býður alls ekki upp á opið kerfi. Míla og fleiri fjarskiptafélög hafa óskað eftir að fá raunverulega opinn aðgang að ljósleiðara GR án árangurs. Sá aðgangur sem GR kallar „opið net“ er ekki aðgangur að ljósleiðara heldur aðgangur að svokallaðri bitastraumsþjónustu sem fjarskiptafyrirtæki verða að kaupa af GR og mega ekki nota sína eigin bitastraumsþjónustu yfir ljósleiðara GR. Fjarskiptafélögin reka sína eigin bitastraumsþjónustu yfir fjarskiptakerfi annars staðar á landinu. Aðeins hjá GR verða þau að kaupa þessa þjónustu til að geta nýtt ljósleiðarann.
Til að setja þetta í samhengi má líkja aðganginum, sem er í boði hjá GR, við að félagið eigi veg. Til að nota veginn verða áhugasamir að leigja bíla af GR en mega ekki nota eigin bíla jafnvel þó þeir eigi sjálfir góð ökutæki. Þetta væri síðan kallað „opinn vegur“.
Önnur félög veita opinn aðgang
Ef Míla beitti sömu aðferðum og GR gæti það varðað sektum. Mílu er skylt að veita aðgang beint að sínum ljósleiðurum og koparlögnum og félaginu er óheimilt að setja þau skilyrði sem GR setur og krefja viðskiptavini um að kaupa meira en þeir vilja og þurfa. Þessi afstaða GR er þeim mun einkennilegri vegna þess að önnur ljósleiðarafyrirtæki á landinu veita Mílu og öðrum fjarskiptafélögum raunverulega opinn aðgang án vandkvæða. Til dæmis hefur Tengir á Norðurlandi lagt ljósleiðara á Akureyri og í nágrenni. Þar er raunverulega opinn aðgangur fyrir önnur fjarskiptafélög og þeim frjálst að nota „eigin bíla“ við að veita notendum þjónustu.
Íslenska ríkið styrkir sveitarfélög um allt land í gegnum Fjarskiptasjóð til ljósleiðaravæðingar í dreifbýli. Helsta skilyrðið fyrir styrk ríkisins er að lagt sé opið net. Þar er alfarið óheimilt að setja þau skilyrði sem GR setur enda væri það ekki opið net í skilningi Fjarskiptasjóðs og íslenska ríkisins. Í því fælist samkeppnistakmörkun sem íslenska ríkið getur ekki stutt.
Reglur Evrópusambandsins
Í sjónmáli er að GR muni fyrr eða síðar verða þvingað til veita umræddan opinn aðgang að kerfum sínum. Evrópusambandið hefur fyrir allnokkru sett reglur, sem munu verða innleiddar á Íslandi gegnum EES-samninginn, þar sem aðgangur að ljósleiðara er krafa á fyrirtæki í opinberri eigu. Sorglegt er að það þurfi lagabreytingar til að þvinga GR til að selja þjónustu sem er samfélagslega hagkvæm. Tilgangur ESB reglnanna er að draga úr óþarfa tvífjárfestingu og auka samkeppni í þágu almennings. GR á að vera löngu ljóst að félagið mun þurfa að gera sitt, fyrr eða síðar, til að styðja við þessi verðugu markmið.
Í greininni á vef GR segir að tveir ljósleiðarar myndi samkeppni og verði þannig til hagsbóta fyrir neytendur. Menn geta haft mismunandi skoðanir á því hve marga ljósleiðara er skynsamlegt að leggja í eitt hús en ljóst er að einn ljósleiðari dugir til uppfylla þarfir notenda. Það er staðreynd að um einn opinn ljósleiðara geta fjarskiptafyrirtæki keppt í að bjóða mismunandi þjónustu og lausnir til notenda. Opin aðgangur að ljósleiðara væri því hagkvæmasta leiðin til að auka samkeppni. Mjög há fjárfesting GR og tvöfaldur rekstrarkostnaður við tvö ljósleiðarakerfi mun þegar upp er staðið líklega hækka verð til neytenda.
Með þeirri háttsemi sinni að hafa aðgang að ljósleiðara ekki opinn er GR því að takmarka raunverulega samkeppni, sem er alvarlegt mál fyrir neytendur.